رایزر سرور چیست و چه نقشی در بهینه‌سازی عملکرد سرورها دارد؟

با پیشرفت روزافزون فناوری و افزایش نیاز به قدرت پردازشی بالاتر در مراکز داده، استفاده از روش‌های کارآمد برای ارتقا سرورها بدون تعویض مادربرد، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. رایزر سرور یکی از قطعات کلیدی است که به مدیران فنی و متخصصان IT این امکان را می‌دهد تا با استفاده بهینه از فضای محدود داخلی سرورها، قابلیت‌های سخت‌افزاری بیشتری اضافه کنند.

دلایل استفاده از رایزر سرور شامل امکان افزایش تعداد اسلات‌های PCIe برای نصب کارت‌های گرافیکی، شبکه، یا ذخیره‌سازی است. این قطعه راهکار مناسبی برای کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از نیاز به تعویض مادربرد بوده و باعث انعطاف‌پذیری بیشتر در طراحی سیستم‌ها می‌شود. همچنین با استفاده از آن، امکان بهبود عملکرد سرور بدون نیاز به بازطراحی کامل سیستم فراهم می‌شود.

علاوه بر این، انواع رایزر سرور بسته به ساختار سرور و نیازهای مختلف، متنوع هستند. برخی از آن‌ها به‌طور خاص برای سرورهای رکمونت یا سیستم‌های برند HP طراحی شده‌اند. در ادامه مقاله به بررسی دقیق‌تر این موضوع خواهیم پرداخت تا تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تری برای ارتقا سرورهای خود داشته باشید.

رایزر سرور چیست؟

اسلات رایزر یک قطعه سخت‌افزاری است که به منظور افزایش تعداد اسلات‌های مادربرد و نصب کارت‌های توسعه اضافی مانند کارت شبکه، کارت گرافیک، یا ذخیره‌سازی در سرورهای مدرن به کار می‌رود. این قطعه که به نام‌های دیگری همچون کارت افزایش یا کارت توسعه نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در بهینه‌سازی عملکرد و افزایش انعطاف‌پذیری سرورها ایفا می‌کند.

در تعریف رایزر سرور می‌توان گفت که این قطعه جانبی بیشتر به اسلات‌های PCIe مادربرد متصل شده و فضای لازم برای نصب کارت‌های اضافی را فراهم می‌کند. کارت رایزر به‌ویژه در سیستم‌های رکمونت که محدودیت فضا دارند، اهمیت بالایی دارد؛ چرا که امکان افزودن سخت‌افزارهای بیشتر را بدون نیاز به تغییر کلی در طراحی سرور فراهم می‌کند.

با استفاده از کارت رایزر، سرورها می‌توانند بدون نیاز به تعویض مادربرد، قابلیت‌های جدیدی را به سیستم خود اضافه کنند و انعطاف بیشتری در مدیریت قطعات به دست بیاورند.

دلایل استفاده از رایزر سرور چیست؟

رفع محدودیت‌های فضا در سرورها

یکی از چالش‌های اصلی سرورهای رکمونت و کوچک، محدودیت در فضای داخلی برای نصب کارت‌های توسعه است. بیشتر سرورها با تعداد کمی اسلات توسعه ارائه می‌شوند که این امر محدودیت‌های قابل‌توجهی برای ارتقا آن‌ها ایجاد می‌کند. کارت رایزر این مشکل را با ایجاد اسلات‌های اضافی حل می‌کند و به مدیران سرور این امکان را می‌دهد تا از فضای محدود به شکلی بهینه بهره‌برداری کنند. این ویژگی به خصوص برای مراکز داده با سرورهای فشرده یا سیستم‌هایی که به نصب چندین کارت گرافیک، شبکه یا ذخیره‌سازی نیاز دارند، بسیار مفید است.

امکان سفارشی‌سازی سرور

رایزر سرور به کاربران این امکان را می‌دهد که سرورهای خود را بدون نیاز به تعویض کامل مادربرد، سفارشی‌سازی کنند. این قطعه با اضافه کردن اسلات‌های جدید و کانکتورهایی که در مادربرد موجود نیستند، قابلیت ارتقا سیستم را بدون تغییرات بزرگ در ساختار سخت‌افزاری فراهم می‌سازد. با این روش مدیران سرور می‌توانند با توجه به نیازمندی‌های خاص خود، تجهیزات جدیدی مانند کارت‌های شبکه، گرافیک یا کارت‌های ذخیره‌سازی به سیستم خود اضافه کنند، بدون اینکه به جایگزینی کل سیستم نیاز داشته باشند.

قابلیت ارتقا سرورها

یکی دیگر از دلایل استفاده از رایزر سرور ، فراهم کردن امکان ارتقا سرورها بدون نیاز به تعویض مادربرد یا سیستم اصلی است. این قطعه به کاربران اجازه می‌دهد تا کارت‌های جدید، از جمله کارت‌های گرافیک پیشرفته، کارت‌های ذخیره‌سازی پرسرعت یا کارت‌های شبکه چندگانه را به سیستم اضافه کنند. این امکان به طور قابل‌توجهی هزینه‌ها را کاهش داده و به مدیران سرور این فرصت را می‌دهد تا سرورهای خود را به مرور زمان با نیازهای جدید هماهنگ کنند، بدون اینکه به سرمایه‌گذاری مجدد در سیستم‌های گران‌قیمت نیاز داشته باشند.

انواع رایزر سرور

کارت رایزر PCI (PCI Riser Card)

کارت رایزر PCI برای اضافه کردن اسلات‌های PCI به سرورها و ایستگاه‌های کاری استفاده می‌شود و به کاربران این امکان را می‌دهد که تجهیزات جانبی مانند کارت‌های صدا، شبکه یا گرافیک را به سیستم اضافه کنند. این کارت به خصوص در سیستم‌هایی که به گسترش اسلات‌های PCI نیاز دارند اما فضای کافی در مادربرد موجود نیست، مفید است. با نصب کارت رایزر PCI، مدیران سرور می‌توانند عملکرد سیستم را با افزودن تجهیزات جانبی بهبود بخشند، بدون آنکه نیاز به تعویض یا ارتقا مادربرد باشد. این کارت‌ها بیشتر در سیستم‌هایی با نیازهای پردازشی متوسط به کار می‌روند.

کارت رایزر PCIe (PCIe Riser Card)

PCIe نسخه پیشرفته‌تر از PCI است که سرعت انتقال داده بالاتری دارد. کارت رایزر PCIe به کاربران اجازه می‌دهد که تعداد بیشتری اسلات PCIe به سرور یا ایستگاه کاری خود اضافه کنند. این کارت رایزر به طور خاص برای کاربرانی که نیاز به نصب کارت‌های گرافیک قدرتمند یا تجهیزات ذخیره‌سازی پیشرفته دارند، مناسب است. PCIe Riser Card برای انتقال داده‌های با سرعت بالا طراحی شده و در سرورها و سیستم‌های حرفه‌ای که به پردازش سنگین مانند بازی‌های رایانه‌ای یا محاسبات علمی نیاز دارند، استفاده می‌شود. با این کارت، سیستم‌های گرافیکی یا محاسباتی به طور چشمگیری تقویت می‌شوند.

کارت رایزر AGP (AGP Riser Card)

کارت رایزر AGP برای اضافه کردن اسلات‌های AGP به سرور یا سیستم طراحی شده و به طور ویژه برای کارهای گرافیکی سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کارت به مدیران سیستم این امکان را می‌دهد که کارت‌های گرافیکی پیشرفته را به سرور اضافه کرده و پردازش‌های گرافیکی با کیفیت بالا را اجرا کنند. انواع رایزر سرور همچون AGP، به طور خاص برای سیستم‌هایی که به افزایش توان پردازش گرافیکی نیاز دارند، اهمیت بالایی دارند. این کارت رایزر برای استفاده در سیستم‌های بازی و ایستگاه‌های کاری گرافیکی مناسب است که به عملکرد گرافیکی بهتر نیاز دارند.

کارت رایزر ISA (ISA Riser Card)

ISA Riser Card برای اضافه کردن اسلات‌های ISA به سرورهای قدیمی طراحی شده است. این نوع رایزر بیشتر در سیستم‌های قدیمی که هنوز به اسلات‌های ISA برای پشتیبانی از تجهیزات جانبی قدیمی نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه اسلات‌های ISA سرعت و قابلیت‌های محدودی نسبت به اسلات‌های PCI و PCIe دارند، اما در بسیاری از صنایع هنوز تجهیزات خاصی وجود دارند که فقط از طریق این اسلات‌ها کار می‌کنند. استفاده از کارت رایزر ISA به کاربران اجازه می‌دهد که سیستم‌های قدیمی را با حفظ تجهیزات موجود ارتقا دهند.

کارت رایزر AMR/CNR (AMR/CNR Riser Card)

کارت رایزر AMR/CNR برای اضافه کردن اسلات‌های AMR (Audio Modem Riser) یا CNR (Communications and Networking Riser) به سرورهای قدیمی استفاده می‌شود. این نوع رایزرها بیشتر برای سیستم‌هایی به کار می‌روند که به پشتیبانی از مودم‌ها و تجهیزات ارتباطی یا صوتی قدیمی نیاز دارند. هرچند این نوع اسلات‌ها امروزه کمتر استفاده می‌شوند، اما در برخی از سیستم‌های قدیمی‌تر همچنان نقش مهمی ایفا می‌کنند. کارت رایزر AMR/CNR به مدیران سیستم این امکان را می‌دهد که سیستم‌های قدیمی را با استفاده از این اسلات‌ها ارتقا دهند، بدون آنکه به جایگزینی کل سیستم نیاز داشته باشند.

رایزر کارت سرور اچ پی چیست؟

کارت رایزر سرور اچ‌پی (HP Server Riser Card) یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتقا و توسعه سرورهای این برند است که به منظور افزایش تعداد اسلات‌های PCIe و بهبود عملکرد سخت‌افزاری طراحی شده است. این قطعه به مدیران سرورها اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به تعویض مادربرد، تجهیزات جانبی بیشتری مانند کارت‌های شبکه، گرافیک یا ذخیره‌سازی را به سیستم‌ها اضافه کنند. به طور کلی رایزر کارت سرور اچ‌پی برای افزایش قابلیت ارتقا سرورهایی که به پردازش‌های سنگین نیاز دارند، بسیار مفید است.

این کارت‌ها با انواع فرم‌فاکتورهای سرور از جمله رکمونت، ایستاده و تیغه‌ای (Blade) سازگاری دارند و بسته به مدل سرور می‌توانند از چندین اسلات PCIe 3.0 و نسخه‌های جدیدتر  PCIe 5.0 با تعداد خطوط مختلف مانند x4، x8 و x16 پشتیبانی کنند. برخی از مدل‌ها دارای امکانات اضافی همچون کنترلرهای RAID یکپارچه، رابط‌های شبکه یا آداپتورهای ذخیره‌سازی نیز هستند. انواع رایزر سرور اچ پی بر اساس این مشخصات و نیازهای مختلف کاربران طراحی شده‌اند و با توجه به نسل سرورها قابل سفارش هستند.

انواع کارت رایزر سرور اچ پی

• رایزر کارت PCIe: در سروهای اچ‌پی نصب رایزر به صورت پیش‌فرض انجام می‌شود، که دارای قابلیت افزایش اسلات‌های PCIe است. رایزر کارت PCIe با پشتیبانی از اسلات‌های X8 و X16، امکان افزودن کارت‌های گرافیکی یا شبکه را برای بهبود عملکرد فراهم می‌کند. بنابراین متناسب با نیازهای خود می‌توانید یکی از دو اسلات موجود در کارت رایزر PCIe را استفاده کنید.
• رایزر با درگاه NVMe: این رایزر درگاه برای پشتیبانی از درایوهای NVMe در سرورهای اچ پی طراحی شده است. با نصب این رایزر، کاربران می‌توانند از سرعت بالای ذخیره‌سازی NVMe بهره‌مند شوند و ظرفیت سیستم را به طور چشمگیری افزایش دهند.

این موارد نمونه‌ای از انواع رایزر سرور اچ پی، کاربردهای مختلفی برای بهینه‌سازی سرورها دارند.

جمع بندی نهایی

رایزر سرور یک قطعه کاربردی در سرورها است که امکان ارتقای سیستم بدون نیاز به تعویض مادربرد را فراهم می‌کند. این قطعه انواع مختلفی دارد و به سرور اجازه می‌دهد تا کارت‌های گرافیکی، شبکه یا ذخیره‌سازی بیشتری را در فضای محدود نصب کند. این ویژگی در سرورهای رکمونت و سایر سیستم‌های فشرده اهمیت بالایی دارد، چرا که با حفظ طراحی اولیه، قابلیت‌های سخت‌افزاری را گسترش می‌دهد.

در مجموع کارت رایزر راهکاری کارآمد و مقرون‌به‌صرفه برای ارتقای سیستم‌های سرور است که با گسترش قابلیت‌های سخت‌افزاری، عملکرد سرورها را بهینه کرده و نیاز به تعویض یا بازسازی کامل سیستم را کاهش می‌دهد.